Tu powstała „Reduta Ordona”… Dwór Drwęskich i pałacyk Taczanowskich w Choryni – Wielkopolskie rezydencje

Późnym popołudniem zajechałyśmy do Choryni, wsi w powiecie kościańskim.  To niesamowita miejscowość, której odwiedziny bardzo polecam, nie tylko ze względu na jej bogatą historię. Znajdujące się w niej obiekty stanowią ciekawy przykład architektury a spacer po otaczającym dwory parku jest dużą przyjemnością.

Początkowo Choryń była gniazdem rodowym Choryńskich herbu Abdank. Po wygaśnięciu rodu wieś przeszła na własność Bojanowskich, później Śliwnickich, Szołdrskich, Drwęskich.

W końcu, dzięki małżeństwu Franciszki Drwęskiej z Maksymilianem Taczanowskim, majętność stała się własnością Taczanowskich. Po Maksymilianie gospodarzył w Choryni jego syn Józef, wraz z żoną, Katarzyną z Hersztopskich, Grabską –Taczanowską.

To na ich zaproszenie gościł w Choryni Adam Mickiewicz, podobno daleko spokrewniony z panią domu. Oficjalnie miał stanowisko nauczyciela  Edmunda i Wacława, synów państwa. Tutaj też, spotkał się z bratem Franciszkiem, o którym nieco szerzej pisałam w poście o Łukowie. Poeta zainspirowany powstańczymi wspomnieniami brata, właśnie w Choryni „Redutę Ordona”.  We wrześniu 1831 roku, wraz z panną Józefą Hersztopską z Mieszkowa (pisałam już o tamtejszym dworku Hersztopskich) trzymał do chrztu córkę Taczanowskich, czteroletnią podówczas,  Wiktorię Zofię.

Kolejnym właścicielem Choryni był syn Józefa, generał Edmund Taczanowski uczestnik „Wiosny Ludów” i powstaniec styczniowy.  Edmund ożenił się z Anielą Baranowską i miał z nią sześcioro dzieci.

Ostatnim prywatnym polskim właścicielem majątku był syn generała, Władysław Taczanowski  żonaty z  Agnieszką Rochman.  W związku z kłopotami finansowymi, w jakie popadł, angażując się w eksploatację węgla brunatnego pod Jerką. Po bankructwie zmuszony był w 1912 roku sprzedać majątek.

Do licytacji stanęli, „polujący na takie okazje” przedstawiciele niemieckiej Komisji Kolonizacyjnej  oraz, chcący utrzymać ziemię w polskich rękach, Mieczysław Chłapowski z Kopaszewa reprezentujący Związek Ziemian. Mimo, iż formalnie Chłapowski licytację wygrał, Taczanowski drogą niejasnych układów odsprzedał ziemię Niemcom. Za ten czyn został publicznie potępiony i skazany na towarzyski bojkot. Senior rodu, Antoni Taczanowski ogłosił w gazetach, iż uważa Władysława za niegodnego nosić nazwisko Taczanowskich i w związku z tym, wyklucza go z rodziny na zawsze.  Kara zapewne musiała być bardzo dotkliwa, ale nie uratowało to polskiej ziemi. Choryń stała się własnością księcia Wilhelma von Sachsen – Weimer Eisenach i pozostawała w jego rękach do 1920 roku. Po pierwszej wojnie Choryń przeszła na własność Skarbu Państwa.

We wsi znajduje się stary dwór Drwęskich zbudowany w końcu XVIII wieku dla Piotra Drwęskiego. Sam Piotr, dzięki intratnemu stanowisku pisarza ziemskiego, zapobiegliwości i bogatemu ożenkowi, z prawie o dwadzieścia lat młodszą  Wiktorią z Bielińskich, zgromadził spory majątek. Oprócz Choryni posiadał jeszcze Więckowice, Grabianowo, Brodowo, Pogorzele, Głuchowo i inne. Był też szwagrem generała Józefa Wybickiego, bratem słynnej z urody Kunegundy. Jego prawnukiem był Jaromir Drwęski, pierwszy polski prezydent miasta Poznania, z tym że w tym czasie z fortuny Drwęskich już nic nie zostało.

Dwór Piotra Drwęskiego jest  budynkiem parterowym, wzniesionym na planie prostokąta, nakrytym dachem naczółkowym. W osi centralnej  fasady mieści się zaakcentowane  parami pilastrów wejście. Nad nim umieszczono trójkątny naczółek. Do korpusu głównego przylegają dwie, także parterowe, przybudówki. Nad prostokątnymi otworami okiennymi umieszczono dekoracyjne sztukaterie w postaci girland. Od strony elewacji ogrodowej, obecnie umieszczony  jest prosty ganek z trójkątnym frontonem. Niepotrzebnie dodano obszerny taras, pod którym kryją się garaże, to zaburza dworkowy charakter.

Na przeciw dworku wybudowano ok 1820 roku nowy, większy pałac. To właśnie w nim  gościł A. Mickiewicz. Budynek jest wysoko podpiwniczony, jednokondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym.  W fasadzie wyróżnia się przeszklony ganek nad którym umieszczono balkon i mieszkalną mansardę.Fasada ogrodowa prezentuje się skromnie i nieciekawie. Oba budynki dworów są świetnie utrzymane.  Jest to zasługą obecnych gospodarzy obiektu, spółki Danko specjalizującej się w hodowli roślin.

Interesujący jest, znajdujący się już poza założeniem dworskim, kościół pod wezwaniem Katarzyny Sienieńskiej.Neogotycką gotycką świątynię wzniesiono w 1851 roku z fundacji Józefa Taczanowskiego. Jest to budynek jednonawowy, orientowany z wieloboczną absydą prezbiterium i prostokątną kruchtą od zachodu. Od południa przylega doń kaplica grobowa Taczanowskich.  Kościół nakryty jest dwuspadowym dachem z sygnaturką.

Prz kościele znajduje się ciekawa, neogotycka dzwonnica, także z 1850 roku. Jest to  budowla  wzniesiona z nieotynkowanej cegły, na planie kwadratu, otwarta czterema ostrymi arkadami.Wszystkie zabytki Choryni są bardzo zadbane, dobrze oznakowane i dostępne. Otacza je również zadbana zieleń, która nadaje im piękną oprawę.